Naruszenie przepisów Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 – w zakresie dopuszczalnych okresów prowadzenia pojazdu, przerw i odpoczynków, nie zawsze musi prowadzić do ukarania przez organy kontrolne, jednak aby takiej odpowiedzialności uniknąć trzeba przestrzegać określonych prawem procedur postępowania.
Zgodnie z brzmieniem art. 12 wyżej wskazanego rozporządzenia, pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od przepisów art. 6-9 rozporządzenia w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku. Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.
Brzmienie wyżej przytoczonego przepisu wskazuje, że odstąpienie od określonych w w/w rozporządzeniu norm temporalnych (tj. dziennych, tygodniowych i dwutygodniowych okresów prowadzenia pojazdu, okresów przerw czy też dziennych i tygodniowych odpoczynków) bez poniesienia z tego tytułu negatywnych konsekwencji w postaci przewidzianych prawem kar pieniężnych będzie możliwe, przy zachowaniu ściśle określonych przesłanek. Zastosowanie rozwiązania zawartego w art. 12 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r., umożliwiającego odstępstwo w zakresie wyżej wskazanych przepisów jest możliwe tylko i wyłącznie przy właściwym udokumentowaniu przyczyn odstępstwa, tj. naniesienia ich na wykresówkę lub wydruk/plan pracy. Ewentualne późniejsze wyjaśnienia przedsiębiorcy złożone podczas toczącego się postępowania wyjaśniającego, bez zachowania wskazanej w art. 12 procedury nie umożliwią mu skutecznej obrony przed przewidzianą w tym zakresie odpowiedzialnością, przez co nie będzie mógł on skorzystać z dobrodziejstwa art. 12.
W artykule tym wyraźnie określono sposób dokumentowania odstępstw od czasu prowadzenia, przerw i odpoczynków kierowców i kierowca powołując sie na określone zdarzenie, które w jego ocenie może stanowić podstawę powołania się na art. 12 cytowanego rozporządzenia, aby zapobiec ukaraniu zarówno siebie jak i przedsiębiorcy powinien starannie opisać to zdarzenie na rewersie wykresówki lub na wydruku z tachografu (w przypadku wykonywania przewozu pojazdem wyposażonych w tachograf cyfrowy), aby umożliwić organowi kontrolnemu weryfikację prawidłowości zastosowania do danej sytuacji wspomnianego artykułu rozporządzenia.
Próba posłużenia sie przez stronę postępowania administracyjnego innymi środkami dowodowymi (np. dowód z zeznania świadka) na tę okoliczność, przy jednoczesnym braku odpowiedniej adnotacji na rewersie wykresówki lub wydruku, może okazać się bezskuteczna. Taki pogląd został wyrażony w wyroku Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 24 listopada 2011 r.II GSK 1183/10, który orzekł, że (…) organy nie rozpoznając wnioskowanych przez stronę dowodów z zeznań świadków na okoliczność konieczności dojechania do bezpiecznego miejsca postoju, ze względu na bezpieczeństwo pojazdu lub wiezionego ładunku, przy jednoczesnym braku odpowiedniej adnotacji kierowcy na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy, wskazującej powody odstąpienia od norm czasu pracy, nie naruszyły zasad prowadzenia postępowania dowodowego wynikających z art. 7, art. 8, art. 75 § 1, art. 77, art. 78 § 1 i art. 80 KPA.
Wykładnia art. 12 prowadzi do wniosku, że odstępstwo od przepisów dotyczących dopuszczalnych okresów prowadzenia pojazdu, przerw i odpoczynków jest możliwe pod warunkiem, że celem odstępstwa jest osiągnięcie odpowiedniego miejsca postoju, a jednocześnie nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu. Należy jednak pamiętać, że „konkretna” przyczyna takiego odstępstwa powinna zostać w odpowiednim momencie (najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój, a najlepiej, jeśli to możliwe w chwili rozpoczęcia zastosowania odstępstwa w trybie art. 12 ) zaznaczona odręcznie na rewersie wykresówki lub na wydruku z urządzenia rejestrującego albo planie pracy. Jeśli nie zadbamy o należyte i dokładne udokumentowanie skorzystania z danego odstępstwa nawet najbardziej obszerne wyjaśnienia składane „po fakcie” czyli w toku toczącego się postępowania administracyjnego, mogą okazać się bezskuteczne i nie zostaną uwzględnione przez organ.
Jeżeli jednak kierowca dokonał stosownych adnotacji na dokumentacji będącej przedmiotem kontroli organu, a mimo to nie zostały one uwzględnione (również do takich sytuacji często dochodzi) należy zwrócić uwagę, czy organ odniósł się w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia do każdego zakwestionowanego zapisu i czy dokonał prawidłowej oceny przedłożonych dowodów, czyli czy nie doszło po stronie organu do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów.
Jak prawidłowo opisać wykresówkę lub wydruk z karty kierowcy
W razie odstępstwa od norm Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 kierowca powinien w miejscu pozwalającym na postój wyciągnąć wykresówkę lub dokonać wydruku z karty kierowcy i dokonać opisu na rewersie.
Kierowca powinien podać podstawę prawną artukułu, na który się powołuje tj. Art. 12/561/2006 WE i napisać „W celu dotarcia do …….. wydłużam czas prowadzenia pojazdu o ok. …………… aby zapewnić bezpieczeństwo osób/pojazdu/towaru z powodu ………………………….. (np. zaistaniałych warunków atmosferycznych, wypadku na drodzę, objazdów lub innych czynników, które spowodowały wydłużenie w tym przypadku czasu prowadzenia pojazdu).
Kierowca powinien także się podpisać.
Powyżej podano przykładowy schemat opisu w przypadku wydłużenia czasu prowadzenia pojazdu, analogicznie kierowca powinien opisać przypadki skrócenia odpoczynku czy niemożliwości odebrania przerwy w całości lub też niemożność zakończenia odbierania odpoczynku dziennego w danym okresie 24 godzinnym.
Należy pamiętać, aby wyraźnie zaznaczyć przyczynę skorzystania z odstępstwa, która następnie może zostać zweryfikowana przez Organ Kontrolny.
Jak często i w jakim zakresie można skorzystać z odstępstwa od norm
Przepisy wyraźnie nie regulują częstotliwości jak również granic czasowych skorzystania z artukułu 12 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Należy jednak mieć na uwadzę, że zasadą jest obowiązek stosowania się do maksymalnych okresów, wymaganych przerw i okresów odpoczynków. Jednak z uwagi na specyfikę wykonywanych przewozów często zdaża się, iż pomino prawidłowego zaplanowania danego zadania przewozowego występują sytuacje uniemożliwiające zachowanie obowiązujących norm.
Prawidłowe i mające potwierdzenie w rzeczywistym stanie faktycznym zdarzenie, udokumentowane na rewersie wykresówki lub wydruku w momencie przekraczania norm i po przybyciu do miejsca pozawalającego na dokonanie opisu, zapewne zostanie uwzględnione przez Służby Kontrolne. Natomiast nadmiar częste i powtarzające się przekroczenia norm doprowadzą do ukarania pomino dokonania opisu artykułem 12 Rozporządzenia (WE) nr 561/2006.
