Sprawa wydaje się dość oczywista, ale wielu kierowców podchodzi do tego lekceważąco, nie przywiązując wagi do surowych konsekwencji jakie grożą jemu samemu jak również innym osobom. O tym jakie sankcje i komu grożą za niedopełnienie przez kierowcę obowiązku pełnej dokumentacji aktywności w dobie przeczytacie Państwo w niniejszej publikacji, co pozwoli uświadomić wagę problemu nie tylko sobie, ale przede wszystkim kierowcom wykonującym przewozy na Waszą rzecz, a rękach których jest ewentualna odpowiedzialność za niedbalstwo lub niewiedzę tym zakresie.
Dokumentowanie przez kierowcę aktywności w danej dobie
Sankcja za naruszenie obowiązku dokumentowania pełnej aktywności w dobie przez kierowcę, przewidziana jest w załączniku nr 1 do ustawy o transporcie drogowym, który określa rodzaj i wysokość mandatów nakładanych na kierowców, w tym między innymi za okazanie podczas kontroli drogowej wykresówki lub karty kierowcy, które nie zawierają wprowadzonych ręcznie bądź automatycznie wszystkich wymaganych danych dotyczących okresów aktywności kierowcy w dobie. Mandat jaki grozi kierowcy z tego tytułu to 100 zł za każdy dzień niepełnego udokumentowania aktywności (lp. 13.12 załącznika nr 1). Natomiast obowiązek nanoszenia odpowiednich danych dotyczących ich okresów aktywności, wynika z art. 15 Rozporządzenia Rady (EWG) NR 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz.U. L 370 z 31.12.1985, str. 8), zgodnie z którym, kierowcy stosują wykresówki lub karty kierowcy w każdym dniu, w którym prowadzą pojazd (chociażby przez krótki okres). Jeżeli jednak w wyniku oddalenia się od pojazdu kierowca nie ma możliwości wprowadzenia swojej aktywności za pomocą urządzenia rejestrującego, to okresy innej pracy, gotowości czy też odpoczynku kierowca nanosi ręcznie na wykresówkę, lub w przypadku tachografu cyfrowego ręcznie za pomocą funkcji umożliwiającej ręczne wprowadzanie tych danych.
Aby uniknąć ukarania przez organy kontrolne za niedopełnienie swoich obowiązków w powyższym zakresie, kierowca powinien mieć udokumentowanie pełne 24h swojej aktywności w dobie.
Najczęściej stosowaną praktyką u kierowców, jest odbieranie odpoczynków ”na otwartym tachografie”. Kierowca po zakończonym dniu pracy wyciąga wykresówkę z tachografu i w tym momencie tachograf przestaje rejestrować jego aktywność w dobie. Ze względów praktycznych wyciąganie wykresówki po zakończeniu pracy w danym dniu jest bardzo dobrym rozwiązaniem, gdyż nie naraża kierowcy na sytuacje przerwania odbieranego odpoczynku np., w przypadku kiedy samochód musiałby zostać przestawiony na bazie (np. przez innego kierowcę), lub też na ewentualne użycie wykresówki przez okres dłuższy niż ten na który jest ona przeznaczona (czyli poza okres 24 godzinny).
Jak już wyżej opisano, zgodnie z art 15 ust. 2 Rozporządzenia EWG 3821/85 jeżeli w przypadku oddalenia się od pojazdu kierowca nie jest w stanie używać urządzeń zainstalowanych w pojeździe, to okresy, o których mowa w ust. 3 tiret drugie lit. b), c) i d) tj. okresy pracy innej, okresy gotowości oraz przerwy w pracy i okresy dziennego odpoczynku
a) jeśli pojazd wyposażony jest w urządzenie rejestrujące zgodnie z załącznikiem I (tachograf analogowy), wprowadza się na wykresówkę, ręcznie, w drodze automatycznej rejestracji lub innym sposobem, czytelnie i nie brudząc karty; lub
b) jeśli pojazd wyposażony jest w urządzenie rejestrujące zgodnie z załącznikiem IB (tachograf cyfrowy), wprowadza się na kartę kierowcy przy użyciu urządzenia do ręcznego wprowadzania danych, w jakie wyposażone jest urządzenie rejestrujące.
Jak wynika z powyższego, sytuacje, w których kierowca znajduje się poza pojazdem, którym wykonuje przewóz, nie zwalniają go z obowiązku należytego i kompletnego dokumentowania swojej aktywności, ponieważ ma on ku temu stosowne instrumenty prawne. Należy jednak wiedzieć, że aby kierowca prawidłowo wypełniał swoje obowiązki związane z prowadzeniem pojazdu, konieczne jest też po naszej stronie zadbanie o należyte przeszkolenie go, zanim dopuścimy kierowcę do pracy.
Dokumentowanie faktu nieprowadzenia pojazdu przez kierowcę
Bardziej dotkliwa kara niż ta opisana powyżej, spotka kierowcę podczas kontroli na drodze, jeżeli nie będzie on w stanie okazać dokumentu potwierdzającego fakt nieprowadzenia pojazdu, czyli zaświadczenia o działalności kierowcy (zaświadczenie o nieprowadzeniu pojazdu), potocznie zwanym „urlopówką”. Podstawą do nałożenia mandatu dla kierowcy za nieokazanie tego dokumentu jest pkt. 1 załącznika nr 1 do ustawy o transporcie drogowym, który stanowi, że nieokazanie wypisu z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, wypisu z licencji lub innego wymaganego w związku z przewozem drogowym dokumentu, o którym mowa w art. 87 zagrożone jest mandatem w wysokości 500zł.
Zgodnie z brzmieniem art. 87 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, podczas wykonywania przewozu drogowego kierowca pojazdu samochodowego jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać, na żądanie uprawnionego organu kontroli m.in. kartę kierowcy, zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku oraz zaświadczenie, o którym mowa w art. 31 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców.
W niniejszej publikacji nie będziemy omawiać wszystkich dokumentów, które kierowca musi posiadać przy sobie zgodnie z w/w artykułem, natomiast skupimy się na dokumencie potwierdzającym fakt nieprowadzenia pojazdu, czyli o wspomnianym zaświadczeniu o działalności kierowcy („urlopówce”).
Kierowca, który rozpoczyna przewóz drogowy, oprócz zapisów aktywności z bieżącego dnia (na wykresówce lub karcie kierowcy) musi posiadać przy sobie także udokumentowane poprzednie 28 dni (co wynika z art. 26 ust. 4 titer 5 i) iii) rozporządzenia WE nr 561/2006 zmieniające zapisy rozporządzenia EWG nr 3821/85). Owe 28 dni wstecz, może być udokumentowane na wykresówkach lub karcie kierowcy (jeżeli kierowca wykonywał przewozy), natomiast dni, w których nie prowadził pojazdu, kierowca powinien mieć udokumentowane w formie zaświadczenia o działalności, o którym mowa w art. 31 ustawy o czasie prac kierowców.
Zgodnie z brzmieniem tego artykułu, przedsiębiorca, jest zobowiązany wystawić kierowcy wykonującemu przewóz drogowy zatrudnionemu u tego przedsiębiorcy (dotyczy również kierowców niezatrudnionych a świadczących usługi na jego rzecz), zaświadczenie w przypadku gdy kierowca:
1) przebywał na zwolnieniu lekarskim od pracy z powodu choroby;
2) przebywał na urlopie wypoczynkowym;
3) miał czas wolny od pracy;
4) prowadził pojazd wyłączony z zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub Umowy AETR;
5) wykonywał inną pracę niż prowadzenie pojazdu;
6) pozostawał w gotowości w rozumieniu art. 9 ust. 1.
Jak wynika z powyższego, fakt nieprowadzenia pojazdu, nie zawsze świadczy o tym, że kierowca przebywał na odpoczynku, ponieważ mógł on np. wykonywać inną pracę, przebywać na zwolnieniu lekarskim czy urlopie wypoczynkowym. Równie ważne jak dokumentowanie okresów wolnych od pracy (okres odpoczynku), jest dokumentowanie również innych okresów aktywności, jeżeli oczywiście takowe zaistniały. Dokumentacja ta powinna być zgodna z innymi dokumentami, potwierdzającymi określone zdarzenia, jak np. zaświadczenia lekarskie czy karty urlopowe.
Dla kogo wystawiamy zaświadczenie?
Zaświadczenie powinno być wystawione elektronicznie na przeznaczonym do druku formularzu, podpisane przez przedsiębiorcę wykonującego przewóz drogowy i wręczone kierowcy przed rozpoczęciem kolejnego przewozu drogowego. Podkreślić w tym miejscu należy, że w zaświadczeniu poświadczamy okres poprzedzający rozpoczęcie danego przewozu i zawsze będzie ono dotyczyć okresu „wstecz”. Zwróćmy jeszcze uwagę na datę wystawienia zaświadczenia, która to nie może być z kolei wcześniejsza niż okres aktywności, który wskazujemy w jego treści.
Przykład:
Kierowca przebywa na okresie odpoczynku od piątku godz. 16:00 do poniedziałku do godz. 7:00. Data wystawienia zaświadczenia potwierdzającego wyżej wskazany okres odpoczynku, nie może być wcześniejsza niż poniedziałek, w którym zakończono okres odpoczynku.
Obowiązkiem kierowcy jest podpisanie zaświadczenia.
Zaświadczenia o nieprowadzeniu pojazdu wystawia się odpowiednio jak kierowcy zatrudnionemu, kierowcy niezatrudnionemu przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonującemu przewozy na jego rzecz. Jeśli chodzi o przedsiębiorcę, który osobiście wykonuje przewozy drogowe, sytuacja wygląda analogicznie.
Zgodnie z wymogami ustawowymi, każdy kierowca, niezależnie od formy zatrudnienia (zatrudniony na podstawie umowy o prace, umowy cywilnoprawnej, bądź tez właściciel osobiście wykonujący przewozy) musi być w stanie okazać, na każde żądanie funkcjonariusza służb kontrolnych, wykresówki, pliki cyfrowe, zaświadczenia oraz wszelkie wydruki i odręczne zapisy dokumentujące dzień bieżący oraz 28 dni wstecz. Pamiętajmy, że funkcjonariusz służb kontrolnych ma prawo sprawdzić przestrzeganie przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006, analizując wykresówki, wyświetlone lub wydrukowane dane zapisane przez urządzenie rejestrujące lub przez kartę kierowcy, ale także jeśli ich brak, wszelkie inne dokumenty pomocnicze, w tym również usprawiedliwiające nieprzestrzeganie przepisów.
Jazda bez wykresówki lub karty kierowcy
Oczywistym w świetle powyższego jest, że każdy kierowca wykonujący przewóz drogowy objęty zakresem zastosowania rozporządzenia (WE) nr 561/2006, zobowiązany jest dokumentować swoją aktywność w dobie, za pomocą urządzenia rejestrującego lub cyfrowego urządzenia rejestrującego na wykresówce lub karcie kierowcy. Za nierejestrowanie za pomocą urządzenia rejestrującego na wykresówce lub karcie kierowcy wskazań w zakresie prędkości pojazdu, aktywności kierowcy i przebytej drogi, przepisy przewidują bardzo dotkliwą karę dla kierowcy w postaci mandatu wysokości 2000 zł (lp. 12.2 załącznik nr 1 do ustawy o transporcie drogowym), jak również dla przedsiębiorcy na rzecz i w imieniu którego wykonywany jest przewóz. Kara dla przedsiębiorcy za tego typu naruszenie to aż 5000 zł!!! (załącznik nr 3 lp.6.2.1).
Warto podkreślić w tym miejscu, że ustawa o transporcie drogowym przewiduje różne kwalifikacje prawne, naruszenia przepisów dotyczących zasad użytkowania tachografu. Oprócz kary za nierejestrowanie, sankcjonowane są również wykonywanie przewozu z odłączonym urządzeniem rejestrującym czy samowolna ingerencja w jego funkcjonowanie, wskutek której nastąpiła zmiana wskazań w zakresie prędkości pojazdu, aktywności kierowcy czy przebytej drogi.
Odpowiedzialność innych podmiotów za brak odpowiedniej dokumentacji podczas kontroli drogowej
Niemożność przedstawienia dokumentów potwierdzających aktywność kierowcy 28 dni wstecz podczas kontroli drogowej skutkuje nie tylko mandatem dla kierowcy, ale również mandatem dla osoby zarządzającej transportem (lp.1.3 załącznika nr 2 do ustawy o transporcie drogowym). Mandat na zarządzającego transportem jest nakładany za niewyposażenie kierowcy w wymagane zgodnie z art. 87 ustawy dokumenty, związane z wykonywanym przewozem, w tym między innymi zaświadczenie o działalności! Wysokość mandatu to 500 zł. Jeżeli jednak zarządzający transportem udowodni podczas toczącego się postępowania mandatowego, że zgodnie z obowiązkiem wynikającym z wyżej wskazanego artykułu, wyposażył kierowcę w przedmiotowy dokument organ powinien umorzyć postępowanie wobec tej osoby, jeżeli okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują ze nie miał on wpływu na zaistniałe zdarzenie, a nieokazanie zaświadczenia o działalności przez kierowcę było wynikiem wyłącznie jego zawinionego działania.
Sankcje dla przedsiębiorcy
W przypadku niedopełnienia przez kierowców swoich obowiązków w postaci pełnego dokumentowania aktywności w danej dobie (odpoczynków dziennych, dojazdów do pojazdu, okresów pozostawania w gotowości czy wykonywania innej pracy), a tym samym udostępnienie przez przedsiębiorcę podczas kontroli w przedsiębiorstwie niepełnych danych o okresach aktywności kierowcy – spowoduje, że przedsiębiorca poniesie karę w wysokości 300 zł za każdą wykresówkę lub w przypadku tachografu cyfrowego, za każdy dzień. Kara dla przedsiębiorcy przewidziana jest także za brak ciągłości danych aktywności danego kierowcy (pod zarzutem nieokazania podczas kontroli wykresówki, danych z karty kierowcy czy też dokumentu potwierdzającego nieprowadzenie pojazdu- czyli zaświadczenia) – za każdy dzień w wysokości 500 zł (załącznik nr 3 lp.6.3.7.)
