Przez ostatnie kilka miesięcy prawo transportowe przeszło gruntowną reformę, o której głośno nie tylko w środowisku transportowym, ale i w mediach. Taka sytuacja ma miejsce ponieważ tak wielkich przemian prawo transportowe nie przeszło od czasów wejścia w życie ustawy o transporcie drogowym. Niestety wiele z nowych regulacji jest niejasnych i opatrzonych licznymi lukami, co budzi uzasadnione obawy wśród przewoźników, którzy obawiają się o swoją przyszłość. Obawy mają także organy kontrolne, które zobligowane są stosować wobec przewoźników nowe regulacje prawne, które niestety z w/w. względów jest kłopotliwe.
Innowacyjne prawa transportowego o których mowa poniżej wywołane zostały Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE, które weszło w życie 4 grudnia 2011 oraz nowelizacją ustawy o transporcie drogowym, która weszła w życie wraz z nowym rokiem.
Od 4 grudnia 2011 r. do firm transportowych zostały wprowadzone zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. O ile nazwa w polskim systemie nie ulega zmienia – nadal posługujemy się pojęciem – licencje, o tyle nastąpił szereg istotnych zmian, do których każdy
z przedsiębiorców musi się dostosować chcąc egzystować nadal na rynku transportowym. Jednym
z koniecznych wymagań, które należy spełniać jest zgłoszenie (wyznaczenie lub powołanie) osoby odpowiadającej w przedsiębiorstwie zarządzaniem operacjami transportowymi.
Przywołane powyżej akty prawne regulują dość obszernie kwestie związane z zarządzającym transportem od warunków, jakie musi spełniać po obowiązki i kary (nie tylko pieniężne), jakimi może być obciążony.
Osoba zarządzająca transportem – nowe rozporządzenia unijne – część I
STAN PRAWNY – Rozporządzenie 1071/2009 (WE) – ogólne zagadnienia
Nowe przepisy unijne, które w Polsce weszły w życie od 4 grudnia 2011 r. nałożyły na wszystkie firmy transportowe (oczywiście wykonująca przewóz licencjonowany) wyraźny obowiązek wyznaczenia/powołania co najmniej jednej osoby fizycznych cieszącej się dobrą reputacją i posiadającej odpowiednie kompetencje zawodowe (CPC), którą należy wskazać właściwym organom. Osoby te, zwane dalej „zarządzającymi TRANSPORTEM”, powinny posiadać miejsce zamieszkania w państwie członkowskim oraz w sposób rzeczywisty i ciągły zarządzać operacjami transportowymi przedsiębiorców zajmujących się transportem drogowym. Ponadto należy sprecyzować warunki, na których podstawie uznaje się daną osobę za odpowiedzialną za rzeczywiste i ciągłe zarządzanie operacjami transportowymi w przedsiębiorstwie.
Celem wskazania takiej osoby w przedsiębiorstwie, jest zwiększenie społeczno-ekonomicznej skuteczność sektora transportu drogowego, właśnie poprzez wysoki poziom kwalifikacji zawodowych. Zatem zgodnie z nowo obowiązującymi przepisami, kandydaci do funkcji zarządzającego transportem powinni dysponować wiedzą fachową na wysokim poziomie, co ma być wykazane poprzez większą jednolitość warunków przeprowadzania egzaminów, a także promowanie wysokiej, jakość szkolenia przez państwa członkowskie, które będą przeprowadzane przez ośrodki egzaminacyjne i ośrodki szkoleniowe według określonych przez te państwa kryteriów. Zarządzający transportem powinni posiadać niezbędną wiedzę z zakresu obejmującego zarówno transport krajowy, jak i międzynarodowy. Szczególny zakres tych wymagań merytorycznych, został określony w załączniku nr I Rozporządzenia (WE) NR 1071/2009.
KTO MOŻE BYĆ „ZARZĄDZAJACYM TRANSPORTEM”
Przedmiotowy międzynarodowy akt prawny wprowadzający sprecyzowała wymogi jakie musi spełniać osoba. Zatem rozporządzenie definiuje, iż „zarządzający transportem” może być:
– osoba fizyczna zatrudniona przez przedsiębiorcę lub,
– sam przedsiębiorca jeżeli jest osobą fizyczną, lub,
– w razie potrzeby, inna osoba fizyczna wyznaczona przez tego przedsiębiorcę na podstawie umowy, zarządzająca w sposób rzeczywisty i ciągły operacjami transportowymi przedsiębiorcy (art. 2 pkt. 5)).
Obowiązkiem wyznaczenia takiej osoby obarczona została każda firma transportowa. Oznacza, to, iż każdy przedsiębiorca wykonujący zawód przewoźnika drogowego zobligowany jest do wyznaczenia przynajmniej jednej osoby fizycznej – zarządzającego transportem, – która spełnia warunki dobrej reputacji (w rozumieniu niniejszego – rozporządzenia, kwestii tej zostanie poświęcony odrębny artykuł w kolejnych numerach „Magazynu Transportowego”) i posiada wymagane kompetencje zawodowe potwierdzone Certyfikatem Kompetencji Zawodowych.
JAKIE WYMAGANIA MUSI SPEŁNIAĆ „ZARZĄDZAJĄCY TRANSPORTEM”
Funkcję zarządzającego transportem w firmie może pełnić osoba, która poza dobrą reputacje i Certyfikatem Kompetencji Zawodowych:
a) W sposób rzeczywisty i ciągły zarządza operacjami transportowymi tego przedsiębiorstwa;
W przepisach wielokrotnie podkreślono taki charakter zarządzania. Celem takie zapisu jest, aby osoba, która pełni już w tym momencie tak poważna dla firmy funkcję, faktycznie się z niej wywiązywała. Konieczne jest także zachowanie ciągłość w zarządzaniu operacjami transportowymi, które są podstawą prawidłowego funkcjonowania i istnienia każdej firmy transportowej. Do czynności takich bez wątpienia należą wszelkie kwestie związane zarządzaniem np. dostaw czy flotą. Wykazanie takiego charakteru wykonywanych zadań jest tym bardziej zasadny, iż jak już widomo w świetle nowych przepisów (unijnych i krajowych) będą wyciągane konsekwencje w postaci sankcji – kar pieniężnych zarówno wobec przedsiębiorców jak i samych zarządzających transportem.
b) Ma rzeczywisty związek z przedsiębiorstwem, polegający na przykład na tym, że jest jego pracownikiem, dyrektorem, właścicielem lub udziałowcem lub nim zarządza lub, jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną, jest tą właśnie osobą
Przedsiębiorca może jednocześnie pełnić w swoim firmie funkcje zarządzającego transportem.
W takim przypadku, jeśli przedsiębiorca faktycznie samodzielnie zarządza operacjami transportowymi i posiada certyfikat kompetencji zawodowych (CPC), wyznacza siebie, jako zarządzającego transportem. Dla spełnienia omawianego warunku istotne jest, aby związek osoby zarządzającej z przedsiębiorstwem faktycznie miał charakter rzeczywisty. Taki charakter gwarantuje np. stosunek pracy, inna umowa cywilno-prawna na podstawie, której osoba fizyczna pełnie w przedsiębiorstwie ww. funkcje. Taką umową mogą być różnego rodzaju kontrakty menadżerskie, które najczęściej mają formę nienazwanej umowy cywilnoprawnej, nazywane pospolicie „UMOWAMI O ZARZĄDZANIE”. W tym przypadku strony nie są związane żadną konkretną formą umowy (dopuszczalne wszelkie umowy cywilno prawne zgodne z Kodeksem Cywilnym). Zatem warunkiem koniecznym takiej umowy nie jest określona ściśle forma, ale sprecyzowane w niej zadania, które ma taka osoba ma wykonywać w sposób rzeczywisty i ciągły, oraz określenie zakresu obowiązków związanych z funkcją zarządzającego transportem.
Zgodnie z przepisami prawnymi zakres obowiązków zarządzającego transportem, jaki musi być zawarty to w szczególności (m.in.): utrzymanie i konserwację pojazdów, sprawdzanie umów i dokumentów przewozowych, podstawową księgowość, przydzielanie ładunków lub usług kierowcom i pojazdom oraz sprawdzanie procedur związanych z bezpieczeństwem.
PODSUMOWUJĄC, – jeśli posiadamy w firmie osobę fizyczna, które legitymuje się Certyfikatem Kompetencji Zawodowych, należy chociażby w postaci aneksu do zakresu jej obowiązków dodać powyższe zadania, oraz w samej umowie dodać do zakresu pełnionej funkcji – zarządzanie transportem/operacjami transportowymi.
c) Posiada miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty.
WYKONYWANIE TRANSPORTU BEZ WŁASNEGO CPC, czyli rzecz o podmiot użyczający Certyfikatu Kompetencji Zawodowych
Natomiast należy jeszcze wyjaśnić, jakie kroki musi poczynić przewoźnik w sytuacji, kiedy żadna z ww. osób związanych z przedsiębiorstwem nie posiada Certyfikatu Kompetencji Zawodowych W takiej sytuacji właściwy organ może zezwolić na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego bez wyznaczenia zarządzającego transportem na zasadach ww. pod warunkiem, że:
1. Przedsiębiorca wyznaczy osobę fizyczną posiadającą miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty, która cieszy się dobrą reputacją i posiada odpowiednie kompetencje zawodowe oraz uprawnioną na mocy umowy do wykonywania zadań zarządzającego transportem w imieniu tego przedsiębiorcy.
Podobnie jak w sytuacji opisanej powyżej wystarczającą formą jest umowa cywilnoprawna, np. umowa zlecenia.
2. Umowa wiążąca przedsiębiorcę z ww. osobą, precyzuje zadania, które ma ona wykonywać w sposób rzeczywisty i ciągły, oraz określa zakres obowiązków związanych z funkcją zarządzającego transportem.
Zakres obowiązków ujęty w umowie powinien obejmować taki zakres jak w przypadku zarządzającego transportem, które zostały wymienione powyżej.
UWAGA ISTOTNE OGRANICZENIE!!!
Każda osoba, która użycza swój Certyfikat Kompetencji Zawodowych przedsiębiorcy, które go nie posiada w celu zarządzania transportem, może kierować operacjami transportowymi nie więcej niż czterech różnych przedsiębiorstw, realizowanymi za pomocą połączonej floty, liczącej ogółem nie więcej niż 50 pojazdów.
Należy zwróć uwagę, iż ograniczenie to odnosi się tylko do „połączonej floty”, czyli zarządzeniem flot, co najmniej w dwóch przedsiębiorców. Zatem nie m przeciwwskazań, aby osoba użyczająca CPC występowała w charakterze zarządzającego transportem w przedsiębiorstwie dysponującym flotą liczącą ponad 50 pojazdów. Oczywiście pod warunkiem, że nie pełni takiej funkcji już w innym przedsiębiorstwie.
NASZA PORADA !!!
Dlatego ze względów „zabezpieczenia się” wskazanym jest, aby każdy przedsiębiorca decydujący się na podpisanie umowy z taką osobą, odebrał od niej na piśmie oświadczenie, że nie zarządza flotą większą niż 50 pojazdów w więcej niż czterech przedsiębiorstwach. I przechowywać takie oświadczenie wraz z podpisaną umową.
POWIADOMIENIE O WYZNACZENIU OSOBY ZARZĄDZAJĄCEJ TRANSPORTEM
Przepisy stanowią, wprost, iż „PRZEDSIĘBIORCA POWIADAMIA WŁAŚCIWY ORGAN O WYZNACZENIU ZARZĄDZAJĄCEGO LUB ZARZĄDZAJĄCYCH TRANSPORTEM” (art. 4 ustęp 4 ww. rozporządzenia), czyli organ uprawniony do wydania zezwolenia NWZPD. Kwestia ta na dzień dzisiejszy zostaje pod dużym znakiem zapytania, albowiem dotychczas brak przepisów określających trybu zgłoszenia takiej osoby. Bez wątpienia informacja ta powinna być zgłoszona do organu w postaci pisemnej. Natomiast nie jest już tak oczywistym, czy takie zgłoszenie przez przewoźnika ma nastąpić z jego własnej inicjatywy czy też może dopiero na żądanie organu (tj. starostwo czy GITD (BTM)).
NIEZDOLNOŚĆ ZARZĄDZAJĄCEGO DO KIEROWNIA TRANSPORTEM
Przepisy unijne wprowadziły jeszcze jedną „instytucję” będąca novum w naszym krajowy prawie transportowym. Otóż, właściwe organy kontrolny jest uprawniony do uznawania osoby fizycznej za „NIEZDOLNĄ DO KIEROWANIA OPERACJAMI TRANSPORTOWYMI PRZEDSIĘBIORSTWA W CHARAKTERZE ZARZĄDZAJĄCEGO TRANSPORTEM”. W tym tez zakresie organy są uprawnione do przeprowadzania kontroli w celu sprawdzenia, takiego stanu rzeczy.
Zatem należy wyjaśnić, w jakich okolicznościach zarządzający transportem może zostać uznany za „niezdolnego”. Taka sytuacja ma miejsce, kiedy zarządzający transportem utraci dobrą reputację (w rozumieniu już nowo obowiązujących przepisów), wtedy właściwy organ stwierdza, że zarządzający transportem jest niezdolny do kierowania operacjami transportowymi przedsiębiorcy.
Konsekwencje są dotkliwe albowiem do czasu zastosowania środków rehabilitujących zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowymi – certyfikat kompetencji zawodowych zarządzającego transportem uznanego za niezdolnego do kierowania operacjami transportowymi, nie jest ważny w żadnym państwie członkowskim.
Dodatkowo taka negatywna decyzja organu musi zawierać uzasadnienie, w którym należy uwzględnić dostępne informacje na temat naruszeń popełnionych przez przedsiębiorcę lub zarządzającego transportem, które mogą zaszkodzić dobrej reputacji przedsiębiorcy, a także wszystkie inne informacje, którymi dysponuje właściwy organ. Organy zobligowane są w takiej sytuacji do określenia środka rehabilitującego, który ma zastosowanie w przepadku stwierdzenia niezdolności. Niestety do tej pory środki te nie zostały określone przez naszego ustawodawcę pomimo, iż został do tego zobligowany przepisami unijnymi. Oznacza, to iż do dziś nie wiadomo,
w jaki sposób zarządzający uznany za „niezdolnego” może odzyskać swoje uprawnienia !?
KONSEKWENCJE NIE WYZNACZENIA ZARZĄDZAJĄCEGO BĄDŹ UTRATY PRZEZ NIEGO ZDOLNOŚCI DO ZARZĄDZANIA OPERACJAMI TRANSPORTOWYMI
Jeżeli właściwy organ kontrolny stwierdzi, że istnieje ryzyko, że przedsiębiorca
w „strukturach” swojego przedsiębiorstwa nie posiada/nie wyznaczył osoby odpowiadającej za zarządzanie czynnościami transportowymi legitymującej sie CPC, informuje o tym przedsiębiorcę. W momencie kiedy przewoźnik tego wymogu już nie spełnia, właściwy organ może określić termin na uregulowanie tej sytuacji przez przedsiębiorstwo. Termin ten nie może przekraczać sześciu miesięcy na zatrudnienie osoby, która zastąpi zarządzającego transportem, jeżeli zarządzający transportem przestał spełniać wymogi dobrej reputacji lub kompetencji zawodowych, który to termin może zostać przedłużony o trzy miesiące w przypadku śmierci zarządzającego transportem lub jego niedyspozycji ze względów zdrowotnych.
UWAGA !! Jeżeli właściwy organ stwierdzi, że przedsiębiorca nie spełnia ww. wymogu cofa (OBLIGATORYJNIE) zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego /licencję nie później niż z upływem terminów, o których mowa powyżej.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku uznania zarządzającego transportem za niezdolnego do zarządzania czynnościami operacyjnymi. Albowiem w takiej sytuacji powstaje prosty łańcuch skutkowy:
1. Utrata dobrej reputacji przez zarządzającego….. skutkuje
2. Stwierdzenie niezdolności do kierowania operacjami transportowymi….. a to oznacza, że
3. Przedsiębiorca traci uprawnienia CPC (podstawa do cofnięcia) zezwolenia NWZPD
KRAJOWY REJESTR ELEKTRONICZNY
Na mocy omawianego rozporządzenia, zgodnie z art. 16 każde państwo członkowskie zobligowane jest do prowadzenia krajowego rejestru elektronicznego przedsiębiorców transportu drogowego w którym zamieszczone będą nazwiska zarządzających transportem wskazanych
w celu spełnienia warunku dobrej reputacji i kompetencji zawodowych lub, stosownie do przypadku, nazwisko przedstawiciela prawnego. A także liczba, kategoria i rodzaj poważnych naruszeń, o których mowa w rozporządzeni, które doprowadziły do skazania lub nałożenia sankcji w ciągu ostatnich dwóch lat m.in. na zarządzającego czy przedsiębiorcę.
Dane dotyczące każdej osoby uznanej za niezdolną do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego pozostają w krajowym rejestrze elektronicznym do chwili przywrócenia tej osobie dobrej reputacji.
PODSUMOWUJĄC
Powyżej omówiono – obowiązek wyznaczenia/powołania osoby zarządzającej operacjami
w firmie transportowej oraz inne zagadnienia dotyczącej tej osoby, które zostały omówione na podstawie rozporządzenia nr 1071/2009 (WE). W następnych nr magazynu ukażą się artykuły dotyczący odpowiedzialności zarządzającego transportem i omówienia kar jakimi może być obciążony za poszczególne naruszenia oraz zostanie przybliżone zagadnienie wymogu dobrej reputacji w jej„ nowym znaczeniu”.
