Dość często spotykanym w praktyce przypadkiem naruszenia przepisów w zakresie przewozu osób jest nie umieszczanie przez kierowców w autobusie tablicy kierunkowej, co sprawia, że podczas przeprowadzanych kontroli dochodzi do postawienia przedsiębiorcy zarzutu w postaci „wykonywania przewozu autobusem nie odpowiadającym warunkom technicznym wymaganym przy wykonywaniu regularnego transportu drogowego osób”. Czy taki zarzut stawiany przez organy Inspekcji jest prawidłowy? Niestety nie da się udzielić w tym zakresie jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ orzecznictwo jest w tej kwestii podzielone. Znajdziemy głosy przemawiające za taką właśnie kwalifikacją prawną naruszenia jak i przeciwne takiej kwalifikacji. Ja osobiście podzielam podgląd przeciwny takiej kwalifikacji, czyli że należy rozgraniczać „warunki techniczne” od „wyposażenia” pojazdu, ponieważ wydaje się on bardziej uzasadniony i mający pełne odzwierciedlenie w przepisach obowiązujących w tym zakresie.
Niewątpliwie przepisy prawa w tej kwestii nie są jasne i precyzyjne, stąd też podzielone poglądy sądów w tym zakresie. Analizę tego zagadnienia prawnego zacznijmy od wskazania podstawy prawnej z której wynika konieczność umieszczenia tablicy kierunkowej w autobusie. Otóż obowiązek ten wynika z paragrafu 18 ust. 1 pkt 13 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia z dnia 31 grudnia 2002 r. (Dz.U. 2003 Nr 32, poz. 262; Dz.U. z 2013 r. poz. 951), zgodnie z którym:
„autobus powinien być wyposażony w:
1) co najmniej jedne drzwi po prawej stronie, a autobus regularnej miejskiej komunikacji publicznej – co najmniej w dwoje drzwi po prawej stronie, wyposażone w uchwyty lub poręcze; w razie urządzenia oddzielnego przedziału kierowcy przedział ten powinien umożliwiać wyjście na zewnątrz autobusu;
2) wyjścia awaryjne – w przypadku autobusu o długości przekraczającej 6,00 m; dostęp do tych wyjść nie powinien być niczym utrudniony, przy czym siedzenia z oparciem odchylanym oraz z oparciem nie wyższym niż 450 mm nie uważa się za utrudnienie; przepis stosuje się do autobusu zarejestrowanego po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1965 r.;
3) dwie gaśnice, z których jedna powinna być umieszczona możliwie blisko kierowcy, a druga – wewnątrz autobusu, w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej użycia; autobus o długości nieprzekraczającej 6,00 m może być wyposażony w jedną gaśnicę;
4) zasłonę za miejscem kierowcy, zabezpieczającą przed pogorszeniem widoczności drogi w razie włączenia oświetlenia wnętrza autobusu; przepis stosuje się do autobusu miejskiego używanego w komunikacji miejskiej lub miejskiej i podmiejskiej o długości przekraczającej 6,00 m;
5) apteczkę doraźnej pomocy;
6) ogumione koło zapasowe; przepisu nie stosuje się do autobusu miejskiego używanego w komunikacji miejskiej lub miejskiej i podmiejskiej;
7) urządzenie do oświetlania wnętrza;
8) zasłony w bocznych oknach, jeżeli nie jest wyposażony w szyby przeciwsłoneczne;
9) urządzenie służące do dawania sygnałów z wnętrza autobusu do kierowcy, jeżeli znajduje się on w oddzielnym pomieszczeniu;
10) lusterko wewnętrzne zapewniające kierowcy widoczność wnętrza autobusu;
11) bagażnik urządzony w taki sposób, aby umieszczony w nim bagaż był zabezpieczony przed wypadnięciem, uszkodzeniem lub zanieczyszczeniem;
12) napis wskazujący dopuszczalną liczbę miejsc do siedzenia i do stania;
13) tablice kierunkowe – na autobusie regularnej komunikacji publicznej;
14) materiały wnętrza pomieszczenia pasażerskiego o prędkości spalania nie większej niż 100 mm/min zgodnie z przepisami o homologacji pojazdów; przepisu nie stosuje się do autobusu o całkowitej liczbie miejsc dla pasażerów mniejszej niż 22 oraz autobusu z miejscami do stania (…).”,
którego uzupełnieniem w zakresie tablic kierunkowych jest paragraf 21 tegoż rozporządzenia określający o jakie konkretnie tablice kierunkowe chodzi. Zgodnie z jego brzmieniem:
„1. Autobus regularnej komunikacji publicznej powinien być wyposażony w tablice kierunkowe, o których mowa w § 18 ust. 1 pkt 13: czołową i boczną, przy czym autobus ten kursujący na linii oznaczonej numerem lub literą – również w tylną i wewnętrzną (…).”
DWA PRZECIWSTAWNE POGLĄDY SĄDÓW
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 marca 2014 r. III SA/Kr 1042/13 jest jednym z rozstrzygnięć stanowiących, że „na gruncie § 18 oraz § 21 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 951) należy rozgraniczać „warunki techniczne” od „wyposażenia” pojazdu. Przywołane przepisy dotyczące tablic kierunkowych stwierdzają wyraźnie, że autobus powinien być „wyposażony” w tablice kierunkowe, a zatem należą one do wyposażenia pojazdu, a nie stanowią elementu warunków technicznych pojazdu.
Rodzaje naruszeń przepisów o wykonywaniu przewozu drogowego osób oraz wysokości kar pieniężnych wymierzanych za to naruszenie uregulowane zostały w załącznikach do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1414). W załączniku nr 3, wyszczególniającym m.in. naruszenia przepisów o wykonywaniu przewozu drogowego osób, pod liczbą porządkową 2.5 ustawodawca wymienia: Wykonywanie przewozu autobusem który: 2.5.2. – nie spełnia wymagań w zakresie wyposażenia i oznakowania w związku z przewozem określonej kategorii pasażerów. W przepisie, będącym bezpośrednią podstawą wymierzenia kary pieniężnej, ustawodawca czyni rozróżnienie pomiędzy „warunkami technicznymi”, a „wyposażeniem i oznakowaniem” autobusu. Przy takim rozróżnieniu zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia logiczna nakazuje uznać, iż tablice kierunkowe, informujące o trasie przejazdu autobusu, należy zaliczyć do jego wyposażenia i oznakowania, a nie do warunków technicznych” (teza wyżej wskazanego wyroku).
Inspektorzy transportu drogowego przy okazji stwierdzenia braku tablicy kierunkowej nakładają na przewoźników kary pieniężne w wysokości 5000 zł wskazując jako podstawę prawną nałożenia przedmiotowej kary Załącznik nr 3 do ustawy o transporcie drogowym lp. 2.5.1. czyli pod zarzutem wykonywania przewozu autobusem, który nie odpowiada wymaganym warunkom technicznym ze względu na rodzaj wykonywanego przewozu regularnego. W uzasadnieniach tak przyjętej kwalifikacji naruszenia organy wskazują, że oględziny pojazdu wykazały, że autobus nie spełniał warunków technicznych określonych rozporządzeniem, ponieważ nie miał on zamontowanej bocznej tablicy kierunkowej, jednocześnie dołączając do akt sprawy jako dowód materiał zdjęciowy.
Organy kontrolne znajdują oparcie do wyżej wskazanej kwalifikacji w orzeczeniach sądów wyrażających pogląd przeciwny do wyżej wskazanego (podzielanego również przeze mnie), mianowicie, że „całość warunków dodatkowych (określonych w § 18 ww. rozporządzenia) składa się na warunki techniczne, jakim musi odpowiadać autobus. Nie ma żadnego uzasadnienia dla rozróżnienia „warunków technicznych” od „wyposażenia”, bowiem ustawodawca tego nie czyni i w jednej jednostce redakcyjnej (§ 18) rozdziału 5 „Warunki dodatkowe dla autobusu” umieszcza wszystkie warunki, jakie musi spełniać autobus” (Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 29 października 2009 r., sygn. VI SA/WA 1394/09).
W tym miejscu konieczne staje się przytoczenie szczegółowych uzasadnień prezentowanych przez sądownictwo niewątpliwie dwóch przeciwstawnych kierunków orzekania w powyższym zakresie. Praktycznie rzecz ujmując, wygrana lub przegrana przewoźnika w przypadku stwierdzenia takiego naruszenia często nie zależy od argumentacji zawartej w skardze, ale od tego na jaki skład sędziowski trafi w orzekającym w jego sprawie sądzie tzn. jaki pogląd podzieli właśnie ten sąd, który orzeka w jego sprawie.
ARGUMENTACJA
Przytoczmy zatem na przykładzie konkretnych orzeczeń w jaki sposób argumentują swoje stanowiska sądy wyrażające pogląd, że brak tablicy kierunkowej nie oznacza naruszenia warunków technicznych pojazdu, a jedynie brak wyposażenia pojazdu. Jak już wyżej wspomniałam, sędziowie wprost przyznają, że terminologia, jaką posługuje się obowiązująca regulacja prawna w postaci Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia z dnia 31 grudnia 2002 r. (Dz.U. 2003 Nr 32, poz. 262; Dz.U. z 2013 r. poz. 951 nie jest zbyt jasna i precyzyjna. Przepisy § 18 oraz § 21 rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia zamieszczone są w dziale III „Warunki techniczne pojazdu samochodowego”, co pozwala twierdzić, iż wyposażenie to niejako część warunków technicznych. Jednak sam tytuł rozporządzenia – w sprawie „warunków technicznych pojazdów” oraz „zakresu ich niezbędnego wyposażenia” pozwala twierdzić, iż należy rozgraniczać „warunki techniczne” od „wyposażenia” pojazdu. I właśnie przepisy § 18 oraz § 21 rozporządzenia dotyczące tablic kierunkowych stwierdzają wyraźnie, że autobus powinien być „wyposażony” w tablice kierunkowe, a zatem należą one do wyposażenia pojazdu, a nie stanowią elementu warunków technicznych pojazdu (Wyrok WSA III SA/Kr 1042/13).
Analogiczne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 maja 2010 r. (sygn. akt VI SA/WA 628/10) podkreślając, że zarówno art. 18b ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, jak również regulacje rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 r., a także przepis art. 66 prawa o ruchu drogowym, nie precyzują czym są „warunki techniczne” autobusu wymagane dla danego rodzaju przewozu osób. Sąd ten stwierdził, iż należy przyjąć, że termin „warunki techniczne pojazdu” dotyczy sprawności samego pojazdu jako całości oraz jego części składowych. Natomiast termin ten nie dotyczy jego dodatkowego wyposażenia, na które składają się rzeczy odrębne (niebędące częściami składowymi pojazdu), a przez to nie rzutujące na warunki techniczne samego pojazdu. W konkluzji Sąd stwierdził, iż nieuprawnione jest zrównanie braku umieszczenia tablic kierunkowych z naruszeniem warunków technicznych pojazdu w drodze wykładni celowościowej albo funkcjonalnej (wyrok WSA w Warszawie VI SA/WA 628/10).
Należy zwrócić uwagę, że Rozdział 5 rozporządzenia zatytułowany „warunki dodatkowe dla autobusu” zawiera więcej niż jedną jednostkę redakcyjną (składa się z sześciu paragrafów (§ 17-22)), z których część określają jak „autobus powinien być wyposażony” (§ 18 oraz § 21), inne jak powinien być „zbudowany” (§ 22 rozporządzenia), co nie pozostaje bez znaczenia przy rozstrzyganiu tego typu sporów. Argumentem przemawiającym za stwierdzeniem, że nie uprawnione jest stwierdzenie, że ustawodawca nie czyni rozróżnienia między „warunkami technicznymi” a „wyposażeniem” autobusu, jest okoliczność, że norma prawna określająca rodzaj naruszenia przepisów o wykonywaniu przewozu drogowego osób oraz wysokości kary pieniężnej wymierzanej za to naruszenie uregulowane zostały w załącznikach do ustawy o transporcie drogowym, stanowiących integralną część ustawy. W załączniku nr 3 wyszczególniającym m.in. naruszenia przepisów o wykonywaniu przewozu drogowego osób, pod liczbą porządkową 2.5 ustawodawca wymienia:
Wykonywanie przewozu autobusem, który:
2.5.1. – nie odpowiada wymaganym warunkom technicznym ze względu na rodzaj wykonywanego przewozu regularnego, za co przewidziano karę 5000 zł;
2.5.2. – nie spełnia wymagań w zakresie wyposażenia i oznakowania w związku z przewozem określonej kategorii pasażerów, za co przewidziano karę 2000 zł.
A zatem w przepisie będącym bezpośrednią podstawą wymierzenia kary pieniężnej ustawodawca czyni rozróżnienie pomiędzy „warunkami technicznymi”, a „wyposażeniem i oznakowaniem” autobusu. Przy takim rozróżnieniu zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia logiczna nakazuje uznać, iż tablice kierunkowe informujące o trasie przejazdu autobusu należy zaliczyć do jego wyposażenia i oznakowania, a nie do warunków technicznych (wyrok WSA w Krakowie III SA/Kr 1042/13). Zdaniem tego sądu, z uwagi na brak precyzji przepisów § 18 oraz § 21 rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia dotyczących stwierdzenia, czy tablice kierunkowe należą do wyposażenia pojazdu, czy stanowią element warunków technicznych pojazdu, należy odwołać się do załączników do ustawy o transporcie drogowym, które stanowią integralną część tej ustawy. W załączniku nr 3 ustawodawca czyni rozróżnienie pomiędzy „warunkami technicznymi”, a „wyposażeniem i oznakowaniem” autobusu. Przy takim rozróżnieniu zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia logiczna nakazuje uznać, iż tablice kierunkowe informujące o trasie przejazdu autobusu należy zaliczyć do jego wyposażenia i oznakowania, a nie do warunków technicznych. Takie stanowisko wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. akt II SA/BK 754/12 które Sąd krakowski w pełni podzielił.
Za rozróżnieniem warunków technicznych pojazdu jako dotyczących jego sprawności oraz dodatkowego wyposażenia opowiedział się również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 15 stycznia 2014 r. II SA/Ke 987/13 w którym to stwierdził, że termin warunki techniczne pojazdu dotyczy sprawności samego pojazdu jako całości oraz jego części składowych. Nie dotyczy natomiast jego dodatkowego wyposażenia, na które składają się rzeczy odrębne, niebędące częściami składowymi pojazdu, a przez to nie rzutujące na warunki techniczne samego pojazdu. Nieuprawnione jest zrównanie braku umieszczenia tablic kierunkowych z naruszeniem warunków technicznych pojazdu w drodze wykładni celowościowej albo funkcjonalnej. Tablice kierunkowe informujące o trasie przejazdu autobusu należy zaliczyć do jego wyposażenia i oznakowania, a nie do warunków technicznych.
Sąd ten uznał, że doszło do bezpodstawnego zakwalifikowania nieumieszczenia bocznej tablicy kierunkowej jako naruszenia warunków technicznych autobusu przeznaczonego dla danego rodzaju przewozu osób. Wskazał, że przepisy § 18 ust. 1 pkt 13 oraz § 21 ust. 1 ww. rozporządzenia jednoznacznie wskazują, że autobus powinien być „wyposażony” w tablice kierunkowe, co w ocenie tego Sądu uzasadnia wniosek, że należą one do wyposażenia pojazdu. Ponadto, wzmocnił swoje uzasadnienie okolicznością, że dodatkowym argumentem przemawiającym za rozróżnieniem warunków technicznych od wyposażenia jest fakt, że w stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2012 r. ustawodawca nie wyróżniał uchybień w zakresie wyposażenia i oznakowania pojazdów w związku z przewozem określonej kategorii pasażerów. Przed nowelizacją ustawy o transporcie drogowym dokonaną w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 244, poz. 1454), obowiązującą od dnia 1 stycznia 2012 r., w załączniku pod l.p. 2.5 mowa była tylko o wykonywaniu transportu drogowego osób autobusem, który nie odpowiada warunkom technicznym autobusu przeznaczonego dla danego rodzaju przewozu osób. Od dnia 1 stycznia 2012 r. ustawodawca rozróżnił wyposażenie i oznakowanie pojazdu od jego warunków technicznych. Również z tego względu sąd uznał, że nie znajduje uzasadnienia pogląd, że brak tablic kierunkowych, stanowiących niewątpliwie element wyposażenia pojazdu w związku z przewozem pasażerów, należy traktować jako naruszenie warunków technicznych ( wyrok WSA w Kielcach II SA/Ke 987/13). Podobnie w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 5 września 2013 r. II SA/Ke 504/13 sąd staną na stanowisku, że tablice kierunkowe informujące o trasie przejazdu autobusu należy zaliczyć do jego wyposażenia i oznakowania, a nie do warunków technicznych.
Odmienne od wyżej opisanych stanowisk zajął między innymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 11 kwietnia 2013 r. w sprawie o sygnaturze akt II SA/Gl 1312/12 stwierdziwszy, że „pod pojęciem warunków technicznych rozumieć należy wszystkie te wymogi, które łącznie sprawiają, iż pojazd uznany może być za bezpieczny, należycie wyposażony, nadający się do przewozu. Art. 66 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908), zawierający delegację do wydania rozporządzenia w sprawie m.in. koniecznego wyposażenia pojazdów, mieści się w rozdziale I Działu III ustawy zatytułowanym „Warunki techniczne pojazdów”. Nadto ust. 4 tegoż art. 66 w całości poświęcony został kwestiom wyposażenia. Analogicznie w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. z 2003 r., Nr 32, poz. 262) przepisy dotyczące obligatoryjnego wyposażenia autobusu w tym § 18 wymagający by autobus posiadał w odpowiedniej liczbie drzwi awaryjne, bagażnik, apteczkę, koło zapasowe, zasłony w bocznych oknach itp. znajduje się w Dziale III „Warunki techniczne pojazdu samochodowego i przyczepy przeznaczonej do łączenia z tym pojazdem”. Sąd podsumował, że nie ulega zatem wątpliwości, że naruszenie wymogów przewidzianych w zakresie obowiązkowego wyposażenia autobusu stanowi tym samym, zgodnie z tytułem wskazanego Działu III niezachowanie wymaganych warunków technicznych pojazdu samochodowego” (Teza redakcyjna Legalis wyżej wskazanego wyroku). Podobnie wypowiedziały się sądy w wyrokach z dnia 29 października 2009 r. o sygn. akt VI SA/Wa 1394/09 (WSA w Warszawie) oraz z dnia 1 marca 2010r. o sygn. akt VI SA/Wa 2132/09, gdzie stwierdzono, że wyżej wymienione rozporządzenie w swej treści nie wyróżnia odrębnych pojęć „warunków technicznych” i „niezbędnego wyposażenia” uzasadniając, że dział III, zawierający uregulowania dotyczące tablic kierunkowych nosi tytuł „Warunki techniczne pojazdu samochodowego i przyczepy przeznaczonej do łączenia z tym pojazdem” oraz że z systematyki tego rozporządzenia wynika, że warunki dodatkowe autobusu należą do warunków technicznych pojazdu.
Sąd uznał, że w paragrafie 18 rozporządzenia określone są liczne wymagania dotyczące warunków technicznych jakie powinien spełniać autobus i że z tego zestawienia wynika, że warunki dodatkowe, które musi spełniać autobus nie są jednorodne i jedne dotyczą ściśle jego budowy a inne wyposażenia w niezbędne przedmioty i urządzenia. Na tej podstawie uznano, że nie ma żadnego uzasadnienia dla rozróżnienia „warunków technicznych” od „wyposażenia”, ponieważ ustawodawca tego nie czyni i w jednej jednostce redakcyjnej (par. 18) rozdziału 5 „Warunki dodatkowe dla autobusu” umieszcza wszystkie warunki, jakie musi spełniać autobus.
Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w wyroku z dnia 1 marca 2010 r. (VI SA/WA 2132/09) sformułował tezę, iż zgodnie z § 18 ust. 1 pkt 13 i § 21 ust. 1 ww. rozporządzenia z 31 grudnia 2002 r. posiadanie tablic kierunkowych: czołowej i bocznej należy do warunków technicznych autobusu. Z tego wynika, że wykonywanie regularnego transportu publicznego autobusem nieposiadającym bocznej tablicy kierunkowej kwalifikuje się jako wykonywanie transportu autobusem, który nie odpowiada warunkom technicznym autobusu przeznaczonego dla regularnego przewozu osób.
REASUMUJĄC
Podsumowując powyższe rozważania należy zauważyć iż, nie ma jedności poglądów w kwestii kwalifikacji prawnej naruszenia w postaci nieumieszczenia tablic kierunkowych w autobusie i w tym zakresie ukształtowały się dwa sprzeczne ze sobą stanowiska. Jedno nakazuje rozgraniczać pojęcia „warunki techniczne” od „wyposażenia” pojazdu argumentując, że „warunki techniczne pojazdu” dotyczy sprawności samego pojazdu jako całości oraz jego części składowych, natomiast termin ten nie dotyczy jego dodatkowego wyposażenia, na które składają się rzeczy odrębne (niebędące częściami składowymi pojazdu), a przez to nie rzutujące na warunki techniczne samego pojazdu. Natomiast drugie stanowisko prezentuje pogląd, że nie ma żadnego uzasadnienia dla rozróżnienia „warunków technicznych” od „wyposażenia”, ponieważ ustawodawca tego nie czyni i w jednej jednostce redakcyjnej (par. 18) rozdziału 5 dotyczącego „Warunków dodatkowych dla autobusu” umieszcza wszystkie warunki, jakie musi spełniać autobus i nie są one jednorodne gdzie jedne dotyczą ściśle jego budowy, a inne wyposażenia w niezbędne przedmioty i urządzenia.
Bezspornym jest, ze organy Inspekcji Transportu Drogowego podzielają pogląd zgodnie z którym brak jest uzasadnienia dla rozróżnienia „warunków technicznych” od „wyposażenia” i w przypadku stwierdzenia takiego naruszenia wymierzają karę pieniężną w wysokości 5000 zł, jako podstawę prawną kwalifikacji prawnej wskazując załącznik nr 3 ustawy o transporcie drogowym lp. 2.5.1. czyli „wykonywanie przewozu autobusem, który nie odpowiada wymaganym warunkom technicznym. Czy słusznie? W świetle mojej oceny zapewne nie, jednak na to pytanie brak jest jednoznacznej odpowiedzi i ostateczny wynik sporu z organami kontrolnymi zależy od tego, który z wyżej prezentowanych w orzecznictwie poglądów podzieli dany sąd.
