Podjęcie i wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób obwarowane jest wymogiem uzyskania odpowiedniej licencji wspólnotowej, na zasadach określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (we) nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006. Rozporządzenie to ma zastosowanie do międzynarodowego autobusowego i autokarowego przewozu osób na terytorium Wspólnoty przez przewoźników wykonujących przewozy zarobkowe lub pracujących na potrzeby własne, mających siedzibę w państwie członkowskim, przy użyciu pojazdów zarejestrowanych w tym państwie, które ze względu na swoją konstrukcję i wyposażenie nadają się do przewozu więcej niż dziewięciu osób włącznie z kierowcą, jak również do ruchu tych pojazdów pustych w związku z takim przewozem. Istotnym jest, że licencji wspólnotowej udziela się przedsiębiorcy, jeżeli posiada on zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
Jeśli chodzi o krajowe przewozy osób, to zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 5b ustawy o transporcie drogowym, obowiązek uzyskania stosownej licencji w zakresie przewozu osób dotyczy transportu drogowego:
1) samochodem osobowym,
2) pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą,
3) taksówką.
Wyżej wskazany artykuł 5b został dodany na podstawie art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5.4.2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców ((Dz.U. z 2013 r. poz. 567), która weszła w życie 15.08.2013 r., gdzie określono reguły dotyczące podejmowania krajowego transportu drogowego osób.
Obecnie prawo krajowe przewiduje trzy rodzaje licencji osobowych tj.:
1) licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób samochodem osobowym;
2) licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą;
3) licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób taksówką.
Jak wynika z powyższego, o konieczności uzyskania konkretnej licencji decyduje rodzaj pojazdu, którym zamierzamy wykonywać przewozy. W tym miejscu zasadnym wydaje się odwołanie do ustawy prawo o ruchu drogowym gdzie znajdziemy definicje samochodu osobowego oraz taksówki.
Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 43 wyżej wskazanej ustawy taksówka to pojazd samochodowy, odpowiednio wyposażony i oznaczony, przeznaczony do przewozu osób w liczbie nie większej niż 9 łącznie z kierowcą oraz ich bagażu podręcznego za ustaloną na podstawie taksometru opłatą. Natomiast warunki dotyczące wyposażenia i oznakowania pojazdu, jakie powinna spełniać taksówka zostały uregulowane § 24 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia z dnia 31 grudnia 2002 r. (Dz.U. 2003 Nr 32, poz. 262; tj. z dnia 6 czerwca 2013 r. Dz.U. z 2013 r. poz. 951; tj. z dnia 30 stycznia 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 305). Zgodnie z jego treścią taksówka powinna być wyposażona w:
1) taksometr elektroniczny z ważnym dowodem legalizacji;
2) co najmniej dwa miejsca dla pasażerów;
3) co najmniej dwoje drzwi z każdego boku nadwozia lub dwoje drzwi z prawej strony, jedne z lewej strony i jedne z tyłu nadwozia;
4) pomieszczenie na podręczny bagaż pasażerów;
5) (uchylony)
6) apteczkę doraźnej pomocy;
7) ogumione koło zapasowe;
8) dodatkowe światło z napisem „TAXI”, odpowiadające następującym warunkom:
a) rozmieszczenie: na dachu,
b) barwa: biała lub żółta samochodowa z czarnymi napisami widocznymi z przodu i z tyłu pojazdu,
c) połączenia elektryczne: światło może być włączone wówczas, gdy taksometr jest wyłączony, niezależnie od włączenia innych świateł i położenia urządzenia umożliwiającego pracę silnika; włączenie lub wyłączenie taksometru powinno powodować równoczesne odpowiednio wyłączenie lub włączenie światła,
d) powinno być widoczne po zapadnięciu zmroku z odległości co najmniej 50 m przy dobrej przejrzystości powietrza.
Zgodnie natomiast z definicją zawartą w art. 2 pkt 40 ustawy Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 98, poz. 602; tj. z dnia 30 sierpnia 2012 r. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137) samochód osobowy to pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu. Jak widać definicja ta zawiera w sobie dwa rodzaje pojazdów w stosunku do których ustawodawca przewidział wydanie odrębnych rodzajowo licencji, wyodrębnionych w ustawie o transporcie drogowym (tj. samochód osobowy oraz pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą).
Czasowy charakter licencji
Licencja może być udzielona na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat (art. 5b ust. 3 ustawy o transporcie drogowym) uwzględniając w tym zakresie wniosek strony ubiegającej się o jej wydanie. Ustawa wskazuje zatem minimalny i maksymalny czas, na który udzielane są licencje. Odmiennie natomiast kwestia ta została uregulowana w Rozporządzeniu 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r., gdzie art. 4 ust. 4 tegoż rozporządzenia przewiduje, że licencja na międzynarodowy zarobkowy przewóz osób autokarem lub autobusem jest wydawana na odnawialne okresy nie dłuższe niż 10 lat. Należy zaznaczyć, że określenie we wniosku innego terminu niż wskazany w ustawie o transporcie drogowym (tj. krótszego niż 2 lata lub dłuższego niż 50 lat) nie spowoduje odrzucenia wniosku o udzielenie licencji, lecz jej wydanie na okres w zakresie wskazanym w ustawie, co zobliguje organ do uzasadnienia przyjęcia rozstrzygnięcia nieuwzględniającego w całości wniosku strony zgodnie z art. 107 § 1 w zw. z § 4 kodeksu postępowania administracyjnego (G. Lubeńczuk, K. Sikora, Ustawa o transporcie drogowym. Komentarz, Warszawa 2013).
Wygaśnięcie licencji
Zgodnie z art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, licencja wygasa z mocy prawa po upływie okresu, na który została udzielona, a przedsiębiorca, chcący kontynuować działalność, musi ubiegać się o wydanie nowej licencji. W przypadku licencji wspólnotowej, ustawodawca przewidział możliwość przedłużenia jej ważności pod warunkiem spełniania w dalszym ciągu warunków niezbędnych do jej uzyskania określonych art. 3 ust. 1 rozporządzenia 1073/2009. W przypadkach gdy warunki, o których mowa w art. 3 ust. 1, nie byłyby spełnione, właściwy organ odmówi przedłużenia licencji wspólnotowej.
Organy właściwe do udzielenia licencji na przewóz osób
Zgodnie z uregulowaniem art. 7 ust. 4 ustawy o transporcie drogowym organem właściwym w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia:
– licencji wspólnotowej jest Główny Inspektor Transportu Drogowego;
– licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób samochodem osobowym, pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą jest starosta właściwy dla siedziby albo miejsca zamieszkania przedsiębiorcy;
– licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób taksówką:
a) na obszarze, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 1, jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta,
b) na obszarze, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2, jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy dla siedziby albo miejsca zamieszkania przedsiębiorcy,
c) na obszarze, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3, jest Prezydent miasta stołecznego Warszawy.
Jak wynika z powyższego, kompetencje w zakresie przyznawania uprawień wynikających z licencji wspólnotowych zostały powierzone Głównemu Inspektorowi Transportu Drogowego (GITD). Natomiast kwestie krajowych licencji dotyczących przewozu osób przekazano Starostom.
Wymagane dokumenty
Licencji wspólnotowej udziela się na wniosek złożony na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego. Wniosek powinien zawiera:
1) oznaczenie przedsiębiorcy, jego adres i siedzibę albo miejsce zamieszkania;
2) adres siedziby przedsiębiorcy, o której mowa w art. 5 lit. a rozporządzenia (WE) nr 1071/2009;
3) informację o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) albo numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), jeżeli są wymagane;
4) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
5) określenie rodzaju transportu drogowego;
6) określenie rodzaju i liczby pojazdów samochodowych, które przedsiębiorca będzie wykorzystywał do wykonywania transportu drogowego;
7) imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer certyfikatu kompetencji zawodowych osoby zarządzającej transportem, o której mowa w art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 albo osoby, o której mowa w art. 4 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009;
8) określenie liczby wypisów z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub z licencji wspólnotowej;
9) w przypadku licencji wspólnotowej – określenie czasu, na który ma być ona udzielona.
Do wniosku o udzielenie licencji wspólnotowej dołącza się:
1) kopię zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego;
2) zaświadczenie wystawione przez organ, który wydał zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, o liczbie pojazdów dla których został udokumentowany wymóg zdolności finansowej, zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009;
3) dowód uiszczenia opłaty za wydanie licencji wspólnotowej i wypisów z tej licencji.
Należy mieć świadomość, że oświadczenia:
– dot. dysponowania bazą eksploatacyjną wraz ze wskazaniem adresu bazy;
– o zamiarze zatrudniania kierowców spełniających warunki określone w ustawie lub o zamiarze współpracy z osobami niezatrudnionymi przez przedsiębiorcę, lecz wykonującymi osobiście przewóz na jego rzecz, spełniającymi ustawowe wymagania;
– o niekaralności za przestępstwa umyślne w dziedzinach określonych w art. 6 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 osób będących członkiem organu zarządzającego osoby prawnej, osoby zarządzającej spółką jawną lub komandytową, osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz zarządzającej transportem lub uprawnionej na podstawie umowy do wykonywania zadań zarządzającego transportem w imieniu przedsiębiorcy o niekaralności za przestępstwa umyślne w dziedzinach określonych w art. 6 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009
składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest zobowiązany do zawarcia w takim oświadczeniu klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy/a odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Poniżej przedstawimy Państwu wszystkie wymagane dokumenty, które należy złożyć w przypadku ubiegania się o udzielenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego autobusowego i autokarowego zarobkowego przewozu osób. Są to:
1. Wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego autobusowego i autokarowego zarobkowego przewozu osób;
2. Oświadczenie osoby zarządzającej transportem;
3. Kopia certyfikatu kompetencji zawodowych;
4. Dokumenty potwierdzające posiadanie odpowiedniej zdolności finansowej (zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009) (alternatywnie):
– roczne sprawozdanie finansowe
– gwarancja bankowa
– ubezpieczenie w tym ubezpieczenie odpowiedzialności zawodowej
Wymaga przez organy forma dokumentacji potwierdzającej posiadanie sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego (na całość taboru) to oryginał lub kopia potwierdzona : przez organ wydający odpis lub upoważnionego pracownika Organu za okazaniem oryginału lub notariusza).
Wysokość zabezpieczenia to:
9000 euro – na pierwszy pojazd,
5000 euro – na każdy następny pojazd
5. Oświadczenie dotyczące bazy eksploatacyjnej;
6. Oświadczenie dotyczące kierowców;
7.Informacja z Krajowego Rejestru Karnego lub oświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy i osoby zrządzającej transportem;
8. Wykaz pojazdów;
9. Dowód uiszczenia opłaty za wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego;
10. Dowód uiszczenia opłaty za wydanie licencji wspólnotowej i wypisu(ów) z tej licencji.
Dokumenty wymagane w przypadku ubiegania się o udzielenie licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego autobusowego i autokarowego zarobkowego przewozu osób:
1. Wniosek o udzielenie licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego autobusowego i autokarowego zarobkowego przewozu osób;
2. Kopia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego;
3. Zaświadczenie wystawione przez organ, który wydał zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, o liczbie pojazdów, dla których został udokumentowany wymóg zdolności finansowej, zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) 1071/2009;
4. Wykaz pojazdów WPA;
5. Dowód uiszczenia opłaty za wydanie licencji wspólnotowej i wypisu(ów) z tej licencji.
Wysokość opłat
Opłata za udzielenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego wynosi 1000 zł.
Opłata za udzielenie licencji dotyczącej międzynarodowego autobusowego i autokarowego zarobkowego przewozu osób na okres:
– do 5 lat wynosi 3600 zł + 396 zł za każdy wypis z licencji
– powyżej 5 lat do 10 lat wynosi 7200 zł + 792 zł za każdy wypis z licencji
Podsumowując powyższe rozważania, działalność gospodarcza w zakresie przewóz osób jest działalnością reglamentowaną, wymagającą uzyskania odpowiedniego rodzaju licencji, co oznacza, że nie możemy jej podjąć, jeżeli nie spełnimy przewidzianych prawem szczególnych warunków. Kara pieniężna przewidziana dla przedsiębiorcy w przypadku wykonywania przewozu bez wymaganego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub bez wymaganej licencji, to zgodnie z taryfikatorem kar zawartym w Załączniku nr 3 do ustawy o transporcie drogowym (lp. 1.1.) aż 8000 zł.
